Propozycje Ministerstwa Sprawiedliwości zmian w Kodeksie postępowania cywilnego dotyczących mediacji w sprawach o rozwód i separację (czerwiec 2006 r.)
Projekt planuje wprowadzenie obligatoryjnej mediacji w sprawach rozwodowych i separację w przypadkach, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci (art. 436).
Udział w mediacji: Projekt ma wyłączać możliwość odstąpienia od mediacji w sytuacji, gdyby strona po doręczeniu jej odpisu postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację. Nawet w takiej sytuacji mediacja powinna być prowadzona, a mediator winien wyznaczyć termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego. Mediator zobowiązany będzie również sporządzić protokół z przebiegu postępowania mediacyjnego. Projekt nie będzie nakładał obowiązku uczestnictwa przez małżonków w posiedzeniu mediacyjnym, ustawodawca uznaje zatem, że nie będzie dochodziło tym samym do naruszenia zasady dobrowolności mediacji. Obligatoryjne jest skierowanie sprawy do mediacji przez sąd.
Koszty mediacji: Mediacja ze skierowania sądu ma pozostać odpłatna, zgodnie ze stawkami wynikającymi z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. W sprawach rodzinnych, które nie dotyczą roszczeń majątkowych, wynagrodzenie mediatora (lub każdego z nich, jeśli mediacja prowadzona jest przez dwie osoby) wynosi 60 złotych za pierwsze posiedzenie mediacyjne, a za każde następne posiedzenie – 25 złotych. Kwoty te należy uiścić mediatorowi, który powinien wystawić stosowny rachunek. Strony mogą dowolnie ustalić, w jaki sposób podzielą między sobą koszty mediacji. W sprawach rodzinnych o prawa majątkowe, w których ustalona jest wartość przedmiotu sporu (np. o alimenty), wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1.000 złotych za całość postępowania mediacyjnego. Jeżeli sąd upoważnił mediatora do zapoznania się z aktami postępowania, wynagrodzenie mediatora podwyższa się o 10%. Zwrotowi podlegają też udokumentowane i niezbędne wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji na pokrycie kosztów określonych w Rozporządzeniu wydatków – przejazdów, zawiadomień stron, materiałów biurowych oraz wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego. Koszt wynajmu pomieszczenia nie może przekraczać 50 złotych za jedno posiedzenie. Strony skierowane do mediacji nie będą uiszczały opłaty bezpośrednio mediatorowi, lecz koszty te obciążą tymczasowo Skarb Państwa (art. 981 § 11). Ostateczne rozliczenie kosztów następować ma dopiero w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Nie przewiduje się zwolnienia z tego kosztu procesu. Przyznanie wynagrodzenia i zwrotu wydatków będzie następowało po złożeniu przez mediatora protokołu z przebiegu mediacji.
Czas trwania mediacji: Kierując strony do mediacji w ww. sprawach, sąd ma określać czas jej trwania na okres nie krótszy niż miesiąc (art. 436 § 1²). Projekt przyjmuje, że rozprawa będzie mogła być wyznaczona dopiero po upływie terminu oznaczonego w postanowieniu sądu jako czas trwania mediacji.
Osoba mediatora: Jeżeli strony nie uzgodnią osoby mediatora (a mogą go wybrać samodzielnie), sąd skieruje je do stałego mediatora (wpisanego na stosowną listę mediatorów), posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.